13 VI 2022 - 14 VI 2022 Since December 2019, Dubravka Šuica has been
Vice-President of the European Commission in charge of Democracy and
Demography. Mrs Šuica a Croatian politician from the city of Dubrovnik, where
she served for two terms as its first female mayor and was awarded the 2006
World Mayor Award. Dubravka Šuica entered politics in the 1990s as a Member of
the Croatian Democratic Union and served as a Member of the Croatian Parliament
and Vice-Chair of the EU Integration Committee. Between 2004 and 2009 she was a
Board Member of the Union of the Association of Towns and Municipalities of the
Republic of Croatia. During ten years she was the Vice-President of Congress of
Local and Regional Authorities of the Council of Europe. From 2013 to 2019
Dubravka Šuica served as a Member of the European Parliament and Vice-Chair of
Foreign Affairs Committee. In June 2019, Šuica was elected as first Vice-Chair
of EPP Group in the European Parliament. Since 2012, she is the Vice-President
of EPP Women.
Konferencja „Zrozumieć zmianę demograficzną” poświęcona jest głębokim przemianom demograficznym w Polsce, jakie zaszły po 1989 r., rozważanym na tle trendów demograficznych w Europie. Dyskusja o płodności i zmianach rodziny, stanie zdrowia i umieralności, migracjach wewnętrznych i zagranicznych oraz towarzyszących im przekształceniach struktur ludności prowadzona jest w ujęciu interdyscyplinarnym.
Celem konferencji jest przekazanie wiedzy o zachodzących przeobrażeniach procesów demograficznych, by lepiej zrozumieć ten etap rozwoju demograficznego i jego wielorakie konsekwencje, w tym te istotne dla perspektyw rozwojowych Polski i Europy. Jest to niezbędne dla sformułowania adekwatnej odpowiedzi na dokonującą się zmianę demograficzną zarówno w perspektywie europejskiej jak i poszczególnych krajów, które formułują swe strategie demograficzne. Do dyskusji zaproszeni zostali nie tylko badacze z Polski, ale też czołowi przedstawiciele środowiska demograficznego w Europie. Zabierze w niej głos Dubravka Šuica, Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej i Komisarz ds. Demokracji i Demografii, która jest gościem honorowym konferencji.
The conference Understanding Demographic Change is dealing with the profound demographic change in Poland after 1989, considered in the context of demographic trends in Europe. The discussion on fertility and family changes, health status and mortality, internal and foreign migration as well as accompanying transformations of population structures is carried out from an interdisciplinary perspective.
The conference aims to provide knowledge on the ongoing demographic processes in order to better understand this stage of the demographic transformation and its multiple consequences, including those important for the development prospects of Poland and Europe. This is necessary for formulating an adequate response to the on-going demographic change, both in the European perspective and in the individual countries that formulate their demographic strategies. Not only researchers from Poland are invited to the debate, but also leading representatives of the demographic community in Europe. Dubravka Šuica, Vice-President of the European Commission and Commissioner for Democracy and Demography, will be the guest of honour at the conference.
Elżbieta Gołata - Przewodnicząca KND PAN - otwarcie
Romuald Zabielski - Wiceprezes Polskiej Akademii Nauk, głos powitalny
Józefina Hrynkiewicz - Przewodnicząca Rządowej Rady Ludnościowej, głos powitalny
Dubravka Šuica - European Commission, Vice-President for Democracy and Demography, głos merytoryczny
Prowadzenie: Elżbieta Gołata
Presentations:
In this presentation I will address some of the recent demographic trends in Europe. This will be done by starting from an individual life course perspective including births, young adulthood, adulthood and ageing processes. For each of these stages a special focus will be on diversity in demographic behaviour between groups and countries. The presentation will address some of the key processes and determinants and set the stage for further discussion of demographic change in a comparative perspective.
The paper presents how population reproduction in Poland has been transformed since 1990, with particular attention given to changes observed in the last decade. These developments are situated against demographic trends in Europe. This perspective takes into account the specificity of changes in Central and Eastern Europe.
The paper will present the current state of knowledge about the influx of war refugees from Ukraine and the presence of the Ukrainian minority in Poland. Scenarios for future developments and challenges will be also presented.
Chair: Irena E. Kotowska
Presentations:
This talk reviews fertility trends and variation in Europe, highlighting the universal shift to lower fertility, later family formation and persistent social status disparities. I highlight selected drivers of these changes and consider factors that have not yet been sufficiently explored. I discuss the potential and the limitations of family policies in addressing low fertility. In conclusion, I discuss low fertility within broader demographic challenges facing the continent.
The talk summarises main findings from research on interdependencies between fertility and labour force participation of women and men. I discuss how the transformations in the labour market affect fertility across various welfare state contexts and gender regimes. I also show how having children affects men’s and women’s labour force participation and discuss the implications of these findings for public policies in the ageing populations.
Discussant:
Gerda Neyer: Family-fertility-gender – implications for social policy
Prowadzenie: Jolanta Grotowska-Leder
Wprowadzenie: Wzory tranzycji do dorosłości młodych dorosłych Polaków
Wystąpienia:
Nie ma współcześnie zmian bardziej spektakularnych od tych, które dokonują się w sferze życia rodzinnego i intymności. W Polsce nie mają one jednolitego charakteru. Podczas gdy wskaźniki dzietności potwierdzają trendy globalne, a poglądy na wychowanie się liberalizują, podział obowiązków domowych przybiera tradycyjny charakter i obciąża młode kobiety w stopniu większym niż ich matki, gdy były młode.
2. Iwona Taranowicz: Kulturowe uwarunkowania zmian relacji intymnych
Wielość prawomocnych schematów regulujących zachowania partnerów, dekonstrukcja tradycyjnie pojmowanych kobiecości i męskości, jednostkowa samorealizacja i przyjemność jako centralne wartości, racjonalizacja intymnych relacji, intelektualizacja codziennego życia – to główne efekty zachodzących procesów kulturowych głęboko zmieniających zasady budowania relacji intymnych i rodzinnych.
3. Katarzyna Suwada: Łączenie pracy zawodowej i życia rodzinnego przez rodziców w Polsce
Celem wystąpienia jest pokazanie, w jaki sposób ojcowie i matki w Polsce realizują swoje role rodzicielskie i jednocześnie angażują się w pracę zarobkową. Patrząc przez pryzmat trzech typów pracy: pracy zarobkowej, pracy opiekuńczej oraz pracy domowej, zostanie przedstawione, w jaki sposób tradycyjne role płciowe są reprodukowane w polskim społeczeństwie w kontekście życia rodzinnego.
4. Joanna Szczepaniak-Sienniak: Dzietność w Polsce a instrumenty wybranych polityk publicznych
W referacie zostaną przedstawione najważniejsze zmiany w instrumentach polityki rodzinnej i mieszkaniowej, które – w zamyśle ustawodawców – zostały ukierunkowane na wzrost dzietności w Polsce. Na tym tle podjęty zostanie dylemat, czy w zmieniających się, w tym aktualnych i przewidywanych uwarunkowaniach demograficznych, gospodarczych i społecznych instrumenty te były, są lub mogą być skuteczne. Zaproponowane zostaną kierunki zmian w politykach publicznych na rzecz potencjalnego oddziaływania pronatalistycznego.
Dyskutantka: Monika Mynarska
Prowadzenie: Ireneusz Kuropka
Wprowadzenie: Zmiany umieralności w Polsce
Zmiany umieralności w Polsce. Przedstawione zostaną zmiany liczby oraz natężenia zgonów w Polsce w latach 1985-2020. Omówiona będzie również ewolucja struktury zgonów i pokazane miejsce Polski wśród krajów UE.
Wystąpienia:
1. Wiktoria Wróblewska: Życie coraz dłuższe czy wciąż zbyt krótkie? Perspektywa historyczna i aktualne zmiany oczekiwanego trwania życia w Polsce
Dążenie do poprawy stanu zdrowia i wydłużanie trwania życia jest na stałe wpisane w proces społecznego rozwoju. Pandemia COVID-19 pogrzebała ten porządek, a wraz z nim przekonanie, że długie życie jest nam gwarantowane. W referacie obok analizy demograficznej zmiany trwania życia w okresie pandemii, szukano także teoretycznego wyjaśnienia dla jego stagnacji zaobserwowanej w drugiej dekadzie XXI wieku.
2. Bogdan Wojtyniak, Tomasz Zdrojewski: Dlaczego mimo znacznego obniżenia natężenia zgonów z powodu chorób układu krążenia ciągle znaczny dystans dzieli Polskę od najlepszych w tym obszarze krajów?
Stały wzrost oczekiwanej długości życia w Polsce po 1990 r. uległ od 2014 r. zahamowaniu, głównie z powodu palenia, złej diety, alkoholu i braku aktywności fizycznej. W latach 2020-21 pandemia COVID-19 spowodowała największą od II wojny światowej redukcję długości życia w Polsce. W tej sytuacji konieczna jest zmiana paradygmatu w systemie ochrony zdrowia w celu wzmocnienia prewencji tak, by zdecydowanie ograniczyć rozpowszechnienie głównych czynników ryzyka chorób niezakaźnych.
2. Joanna Didkowska: (R)ewolucja w epidemiologii chorób nowotworowych w Polsce
Stan zdrowia polskiego społeczeństwa determinują dwa zjawiska: zmiany demograficzne i zmiany narażenia na czynniki ryzyka chorób przewlekłych, w tym nowotworów. W ostatnim półwieczu doszło do zaskakującej ewolucji, a może nawet rewolucji, w epidemiologii nowotworów.
Umieralność z powodu COVID-19 w Polsce osiągnęła jedne z wyższych wartości w Europie. Tę nienajlepszą sytuację można wyjaśnić: a) większą zapadalnością na COVID-19; b) większym rozpowszechnieniem czynników ryzyka cięższego przebiegu; c) nieoptymalnym leczeniem. Przedyskutujemy dostępne dane dotyczące powyższych mechanizmów i możliwości zapobieżenia wysokiej umieralności.
Prowadzenie: Paweł Kaczmarczyk
Wystąpienia:
1. Jakub Bijak: Czy migracje można przewidzieć?
W prezentacji spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, do jakiego stopnia możliwe jest przewidywanie migracji w różnych horyzontach czasowych, od wczesnego ostrzegania po budowę scenariuszy długookresowych. Przyjrzymy się też niepewności oszacowań i prognoz oraz sposobom radzenia sobie z ograniczoną informacją, w tym roli polityki – nie tylko migracyjnej – w kształtowaniu dynamiki ruchów ludności.
2. Anna Janicka, Agnieszka Fihel, Marek Okólski: Polska jako kraj imigracyjny: prognoza migracji międzynarodowych i ich konsekwencji dla starzenia się ludności
Prezentowana prognoza migracji międzynarodowych (do 2060 roku) wskazuje, że w najbliższych latach Polska przestanie być krajem emigracyjnym (w którym odpływ przewyższa napływ), i zacznie być krajem imigracyjnym (napływ przewyższa odpływ). W dłuższym horyzoncie czasowym zmiana ta istotnie przyśpieszy starzenie się ludności Polski.
Jest pewnym paradoksem, że polityka integracyjna imigrantów w Polsce jest w dużej mierze domeną administracji publicznej na poziomie regionalnym i przede wszystkim lokalnym (a więc poszczególnych miast), zaś w mniejszym stopniu koordynowana jest ona na poziomie ogólnokrajowym. Zjawisko to, widoczne już po 2014 roku, nasiliło się znacznie po 24 lutego 2022 wraz z masowym napływem uchodźców z Ukrainy spowodowanym agresją rosyjską na ich ojczyznę.
Celem referatu jest przedstawienie doświadczeń województwa małopolskiego i aglomeracji krakowskiej w zakresie integracji najnowszej fali imigrantów, przybyłych do Polski po 2014 roku, ale przed wojną w Ukrainie. Oprócz dyskusji nad inicjatywami na rzecz integracji w regionie, przedstawione zostaną wyniki badania sondażowego na imigrantach z województwa małopolskiego, które zostało zakończone tuż przed wybuchem wojny, a więc w styczniu 2022.
Prowadzenie: Sławomir Kurek
Wystąpienia:
Celem wystąpienia jest zwrócenie uwagi na zróżnicowanie procesów suburbanizacji na obrzeżach miast różnej wielkości w świetle natężenia i głównych kierunków migracji wewnętrznych (napływu i odpływu ludności) w Polsce na przełomie XX i XXI wieku.
Głównym celem prezentacji jest zwrócenie uwagi na występowania procesów suburbanizacji, a także peryurbanizacji na obrzeżach miasta w Polsce jako procesów mających swoją odrębną dynamikę oraz konfrontacja ich z procesami reurbanizacji. Procesy te są postrzegane w kontekście teoretycznym nawiązującym do rozwoju miasta w ujęciu fazowym.
Obszary miast i suburbiów wytworzyły w ostatnich dekadach złożone struktury osadnicze, a ich istotę wyraża, między innymi, sieć powiązań przestrzenno-funkcjonalnych. Przepływy osób, migracje rezydencjalne i wahadłowe, stawiają nowe wyzwania dla polityk lokalnych, organizacji usług publicznych i planowania przestrzennego. Studium przypadku stanowi aglomeracja poznańska, jeden z liderów suburbanizacji w Polsce.
W referacie zostaną przedstawione prawidłowości strukturalne i terytorialne w zakresie rejestrowanych przemieszczeń ludności w Polsce po 1989 r. Badania są oparte zwłaszcza na międzygminnej macierzy przemeldowań GUS (ponad 13 mln rekordów). W szczególności wykazane zostaną cechy charakterystyczne przepływów do stref podmiejskich kilkudziesięciu większych miast w Polsce.
Procesem najsilniej wpływającym na wyludnienie i spowolnienie rozwoju obszarów peryferyjnych Polski jest proces migracji dokonywany po ukończeniu szkół ponadgimnazjalnych, zwłaszcza związany z podejmowaniem studiów. Zaprezentowane zostaną wyniki badań wskazujących na masowość tych migracji, ich ukierunkowanie na pięć dużych ośrodków regionalnych kraju oraz ich nie stricte edukacyjny ale definitywny charakter. Przedstawione zostaną przyczyny tych migracji, ich uwarunkowania oraz konsekwencje, jakie wywołują w zakresie pogłębiania się różnic rozwojowych w układzie duże ośrodki regionalne – reszta obszaru Polski.
W ostatnich kilku latach zaszły duże zmiany w zakresie migracji ludności w Polsce, która stała się krajem imigracyjnym. Głównym krajem pochodzenia imigrantów ekonomicznych jest Ukraina. Celem referatu jest określenie wpływu imigracji na rynek pracy w Polsce, w tym zbadanie sektorów zatrudnienia cudzoziemców, a także ukazanie przestrzennego rozmieszczenia imigrantów na pobyt stały w Polsce.
Prowadzenie: Marcin Stonawski
Wystąpienia:
1. Piotr Szukalski: Zmiana struktury wieku ludności: niekończąca się opowieść?
W trakcie ostatnich kilku dekad zaszły głębokie zmiany struktury wieku ludności Polski - zmniejszył się odsetek dzieci i młodzieży oraz osób w wieku zdolności do pracy, wzrósł zaś odsetek seniorów. Powyższe zmiany będą w nadchodzących dziesięcioleciach zachodzić dalej. Celem wystąpienia jest ich omówienie oraz wskazanie najważniejszych konsekwencji społeczno-ekonomicznych związanych ze starzeniem się ludności.
2. Monika Stanny: Procesy demograficzne i ich implikacje dla struktury społeczno-zawodowej
Mówienie o ewolucji w strukturze społeczno-zawodowej ludności Polski w kategorii jednego zbioru powoduje, że spłaszczona zostaje rola procesów demograficznych, które ją determinują. Stąd celem referatu będzie określenie zmian w strukturze źródeł utrzymania i strukturze zawodowej ludności jako konsekwencji głównych procesów demograficznych z zachowaniem dwóch wymiarów: dychotomicznego podziału na miasto i wieś oraz continuum miejsko-wiejskiego. Przyjęcie takiego porządku pozwoli sformułować odpowiedź na pytanie o trwałość istniejących dysproporcji.
3. Paweł Strzelecki: Generacje a wykształcenie i aktywność na rynku pracy
Ostatnie trzydzieści lat jest okresem dynamicznych zmian struktury ludności Polski pod względem wielu cech społeczno-ekonomicznych. Uwzględnienie zmian aktywności zawodowej, bezrobocia, czy gwałtownego upowszechnienia się wyższego wykształcenia w młodszych generacjach ma zasadnicze znaczenie dla rozumienia źródeł zachodzących procesów demograficznych, ale także możliwych konsekwencji starzenia się ludności. W prezentacji poza oceną przeszłych zmian zaprezentowane zostaną także symulacje zmian struktury ludności według wybranych cech w najbliższych dekadach.
Chair: Agnieszka Chłoń-Domińczak
Discussion panel:
Anne Gauthier
Axel Börsch-Supan
Andreas Edel
The European research community is actively engaged in providing empirical evidence and explanations about demographic change in Europe, its causes, and consequences from a comparative perspective. In striving for steady progress in knowledge new research needs are continuously under focus and consequently, new theoretical concepts, data sources, and analytical approaches are developed. It also establishes international and interdisciplinary research teams that contribute to building important social research infrastructures: Generations and Gender Programme (GGP) and Survey and Survey on Health, Ageing and Retirement in Europe (SHARE). Both GGP and SHARE use country-representative surveys to develop high-quality internationally comparable longitudinal databases related to the various aspects of life course transformations of individuals and families in Europe.
Both surveys also allow a better understanding of intergenerational relations, and how they would contribute to intergenerational solidarity, considered a constructive response to aging, shrinking labour force, family change, and increasingly heterogeneous populations concerning ethnicity, health, demographic and socio-economic characteristics.
Sharing the knowledge with policymakers and contributing to the people’s awareness about demographic changes also belongs to researchers’ responsibilities. Through the European Association of Population Studies, European Doctoral School of Demography and Population Europe, the European demographic community is supporting scientific achievements in studies on population, science, but also integrating the demographic community in Europe, knowledge dissemination, and making its voice lauder in European and national policy debates, but also supporting the development of young researchers.
